پیش از شکلگیری «نهاد مردمی»، تلاشهای متعددی در قالب کنگرهها و کنفرانسهای گوناگون در اروپا و آمریکا با هدف همگرایی نیروهای اپوزیسیون جمهوری اسلامی ایران برگزار شد. با این حال، به دلیل اتکا به الگوی موسوم به «رنگینکمان سیاسی» و اختلافات ایدئولوژیک و راهبردی میان گروههای مشارکتکننده، این ابتکارات اغلب فاقد پایداری لازم بوده و در مدتزمانی کوتاه با شکست مواجه میشدند.
تکرار این ناکامیها، دکتر ایمان فروتن را که از بنیانگذاران چندین تشکل سیاسی نیز بوده است، بر آن داشت تا ضمن بررسی ریشههای این شکستها، راهکارهایی عملی برای عبور از آنها ارائه دهد. نتیجه این تلاش، تدوین سندی ۱۵ مادهای تحت عنوان «دلایل شکستها و راهکارهای مقابله با آنها» بود. این سند، همزمان با خیزش اعتراضی مردم ایران در پی انتخابات ریاستجمهوری، مبنای طراحی و ارائه طرحی نوین برای ایجاد ساختاری متفاوت با عنوان «نهاد مردمی» شد.
در تاریخ ۱۲ سپتامبر ۲۰۱۰، این طرح برای نخستینبار از طریق یک برنامه تلویزیونی به جامعه ایرانیان در سراسر جهان معرفی شد و فعالیت خود را بهعنوان یک حرکت فراگیر و نظاممند در مقابله با نظام جمهوری اسلامی آغاز کرد.
یکی از وجوه تمایز «نهاد مردمی»، بهرهگیری از یک بستر فناورانه و نوآورانه بود که توسط دکتر فروتن طراحی گردید. این سامانه اینترنتی، کنشگران اپوزیسیون را بدون محوریت شخص یا سازمان خاص، و صرفاً بر مبنای اصول و اهداف مشترک گرد هم میآورد. نرمافزار یادشده، بخش قابل توجهی از وظایف ساختاری و تشکیلاتی را بهصورت خودکار انجام میداد و از این رو، بستر مناسبی برای شکلگیری یک حرکت سازمانیافته و مستقل فراهم آورد.
در طول ۱۵ سال گذشته، شماری از کنشگران سیاسی و اجتماعی ـ با هویتهای حقیقی یا مستعار ـ که خواهان عبور از الگوهای سنتی تحزب و تشکل بودند، با پیوستن به این ساختار و بهرهگیری از فناوریهای نوین ارتباطی، رسانهای و سازمانی، پایههای یک نهاد سیاسی انعطافپذیر، دموکراتیک، فراایدئولوژیک و فراحزبی را بنیان نهادند. این ساختار تاکنون در برابر چالشها و تهدیدهای سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی ایستادگی کرده و مسیر خود را با ثبات و انسجام ادامه داده است.
اکنون و با ورود به هفته دوم سپتامبر ۲۰۲۵، «نهاد مردمی» در حالی شانزدهمین سال فعالیت خود را آغاز میکند که بهعنوان یکی از نهادهای شاخص در میان مخالفان جمهوری اسلامی شناخته میشود. این نهاد، با برخورداری از ساختاری متناسب با اصول بنیادین خود، پشتیبانی بیش از ۷۰۰۰ ایرانی از داخل و خارج کشور، و نیز زیرساختهای فناورانه اختصاصی، جایگاهی مؤثر در منظومه اپوزیسیون ایران یافته است.
«نهاد مردمی» همواره از طرحها و برنامههای سایر سازمانهای همسو حمایت کرده و در موارد متعدد، پیشگام در فرآیندهای همگرایی و انسجام ملی بوده است. بهویژه با آغاز کارزار «سیستم هوشمند ماشین مبارزه اساواس ایران»، این نهاد نخستین سازمانی بود که در این سامانه ثبتنام کرد و اعضای کارآزموده آن، بهتدریج در بخشهای مختلف پروژه «آزادی ایران» بهصورت داوطلبانه به همکاری پرداختند.
پایبندی «نهاد مردمی» به شفافیت مالی و اجرایی، پاسخگویی تشکیلاتی، و اتخاذ رویکردهای دموکراتیک در مدیریت، این امکان را فراهم ساخته است که این نهاد بهعنوان الگویی عملی و قابل ارزیابی در میان سایر ساختارهای سیاسی اپوزیسیون مطرح شود و معیارهای روشنی برای سنجش عملکرد سایر گروهها ارائه دهد.
پیدایش نهاد مردمی
