ایندیپندنت فارسی
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس خبر داد که از ۱۴ تالاب این استان، ۶ تالاب به طور کامل خشک شده‌اند. از میان این تالاب‌های خشک‌شده نیز، پنج تالاب در زیرمجموعه حمایت کنوانسیون بین‌المللی رامسر قرار داشتند و جزو تالاب‌های بزرگ و بین‌المللی به شمار می‌رفت. تالاب‌های طشت، کمجان، بختگان، پریشان و ارژن به علت کمبود بارش و همچنین حفر بی‌شمار چاه‌های مجاز و غیرمجاز و برداشت بیرویه آب از سفره‌های زیرزمینی به سرنوشت بسیاری دیگر از تالاب‌های ایران دچار شدند.
البته عطا پورشیرزاد، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس، در گفت‌وگو با خبرگزاری تسنیم بارندگی را عامل اصلی این اتفاق معرفی کرده و می‌گوید: «تقریبا در دو دهه اخیر، آمار بارندگی فارس کمتر از حد نرمال بوده که این امر موجب خشکی گسترده در سطح استان شده است. طبیعی است که رودخانه‌های دائمی و تالاب‌های فارس نیز از اثرات این بی‌بارشی در امان نمانده‌اند، به نحوی که تقریبا همه تالاب‌های استان یا به کلی خشک شده‌اند یا آسیب‌های شدیدی به آن‌ها وارد شده است.»
پیش از این و طی یک ماه گذشته، گزارش‌هایی نیز از وضعیت بحرانی تالاب مهارلو در استان فارس منتشر شده بود. بر اساس این گزارش‌ها، پساب صنایع و فاضلاب شهری بدون هیچ مانعی به این تالاب سرازیر شده و اکنون باعث آلودگی ۱۰۰ درصدی نمک‌های استخراجی از این دریاچه شده است. از سوی دیگر، وجود چاه‌های زراعی در مناطق شمالی و جنوبی این تالاب به خشک شدن چشمه‌های طبیعی اطراف تالاب منجر شده است.
او مساحت کلی ۱۴ تالاب استان فارس را حدود ۲۰۹ هزار هکتار عنوان کرد و گفت: «از این ۱۴ تالاب، شش تالاب در حال حاضر به طور کامل خشک هستند. دو تالاب از شش تالاب خشک‌شده یعنی پریشان و کافتر که روزگاری از تالاب‌های آب شیرین و منشا حیات و رونق منطقه بودند، به‌شدت خشک شده‌اند؛ به گونه‌ای که در شرایط موجود و با مدیریت‌های سرزمینی فعلی نمی‌توان به احیا و حیات دوباره آن‌ها امید داشت.»
استفاده بی‌حساب از منابع آب زیرزمینی از طرف آبفا تایید شده و از سوی دیگر، به صورت غیرقانونی نیز این منابع مورد استفاده قرار می‌گیرد. چندی پیش اعلام شده بود که در برخی استان‌ها استفاده شرکت آبفا نیز از منابع آب زیرزمینی چند برابر شده است. استفاده بیش از اندازه از منابع آب زیرزمینی باعث خشکی تالاب‌ها و همچنین فرونشست زمین می‌شود.
اکنون که دولت نظارتی بر نحوه مصرف از آب‌های زیرزمینی ندارد و خودش نیز به صورت بیرویه از آن استفاده می‌کند، بارندگی و شرایط جوی را عامل فرونشست‌ها و خشکی تالاب‌ها می‌داند. مدیرکل حفاظت محیط زیست استان می‌گوید که پیش‌بینی بارندگی در پاییز امسال که گمان می‌رفت بیشتر از حد نرمال باشد، محقق نشده است و اینگونه این بار باد و باران به کمک مدیریت ضعیف دولت‌ها در حوزه محیط زیست نیامد و باعث خشکی مهم‌ترین تالاب‌های ایران و فرونشست آن‌ها شد.
این فرونشست‌ها البته به همین جا ختم نخواهد شد و خشکی تالاب‌های فوق فرونشست‌های سریالی را به همراه خواهد داشت. با این اتفاق، کانون‌های گرد و غبار و طوفان‌های نمکی در اطراف تالاب‌ها شکل خواهد گرفت. در تالاب‌های بختگان و پریشان بیشتر از باقی تالاب‌ها این خطر حس می‌شود.
از سوی دیگر، مدیرکل حفاظت از محیط زیست فارس، چندان امیدی به احیای تالاب‌های خشک‌شده ندارد و فقط امیدوار است که روند تخریبی کاهش یابد و تالاب‌های آسیب‌دیده‌ای که هنوز جان و رمقی دارند، احیا شوند.
بخش قابل توجهی از تالاب‌ها نیز پیش از خشکی کامل به محلی برای تخلیه فاضلاب و زباله تبدیل می‌شوند. با این اقدام، زیست‌بوم و سلامت منطقه با خطری جدی‌تر از خشکی روبرو شده و جان انسان‌ها و حیوانات با سرعت بیشتری در خطر می‌افتد.
تالاب میقان در استان مرکزی یکی از همین تالاب‌ها است. روستاهای اطراف این تالاب به‌دلیل پساب‌های یک تسفیه‌خانه و شرکت املاح معدنی با مشکلات بسیاری مواجه‌اند. اعظم مبارکی، دهیار روستای مبارک‌آباد که در اطراف این تالاب قرار دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «پیام ما» گفت: «ما در پنج کیلومتری اراک هستیم و حالا شهرک ناصری و الهیه اراک هم از پشه‌هایی که در روستای ما هست، دارند. ما بارها به مسئولان گفتیم فکری کنند، در غیر این‌صورت، تا دو-سه سال آینده پشه‌ها کل شهر اراک را خواهند گرفت. تصفیه‌خانه‌ها در نقاط مختلف وجود دارند، پساب آن‌ها چه می‌شود؟ چرا در منطقه ما فقط این اتفاق افتاده؟ پساب تصفیه‌خانه بدون رعایت هیچ استانداردی به‌عنوان حقابۀ تالاب میقان به آنجا ریخته می‌شود و نتیجه هم رشد نی‌ها در تالاب است. نی‌هایی که پشه‌ها در کنار آن‌ها تخم‌ریزی می‌کنند و حالا سال‌ها است هجوم آن‌ها زندگی برای محلی‌ها باقی نگذاشته.»
هم‌زمان، فعالان محیط‌زیست در مورد پروژه حفر ۳۲ چاه نفت دیگر در قلب هورالعظیم و خشکاندن بخش‌های باقی‌مانده این تالاب به‌دلیل پیامدهای آن و تشدید بحران ریزگردها و بی‌آبی استان خوزستان هشدار دادند. از سوی دیگر، ۲۵ تالاب اصلی ایران در شرایط بحرانی و ۲۲۶ تالاب نیز در شرایط حساس قرار دارند.
هامون به‌عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین تالاب‌های ایران نیز در حال حاضر تبدیل به کانون گردوغبار شده است. دریاچه هامون به علت تامین نشدن حقابه ایران در طی سال‌های گذشته به خشکی رسیده است. گفته می‌شود که ۱۰۰ سد بر روی رودخانه‌های منتهی به هامون در افغانستان ایجاد شده و تالاب هامون ۱۰۰ درصد خشک شده است. در ۱۹ سال اخیر هیچ‌گاه تالاب هامون به‌طور کامل آبگیری نشده است.
