به قلم: دکتر محمد محسن أبو النور
ترجمۀ علی حسین نژاد
پرسشی که ذهن تحلیلگران و کارشناسان سیاسی بین المللی و منطقه ای را در شرایط کنونی بعد از سرنگونی رژیم بسار اسد در سوریه و فراغت آمریکا و کشورهای هم محورش از سوریه، به خود مشغول کرده، شاید این باشد که: آیا بعد از غزه، لبنان و سوریه، اکنون نوبت ایران است؟!
ترامپ فقط یک تاجر نیست
برای پاسخ به این پرسش نباید متکی به این نظریۀ رایج شد که می گوید ترامب یک تاجر است و حاضر به انجام یک حملۀ نظامی بر ایران نیست؛ زیرا خصلت متغیر این شخص نشان می دهد که او ممکن است در کادر مواضع عادی خود خشن ترین تصمیمات یا با خشونت کمتر در مواضع مبتنی بر توسل به مشت آهنین برای فیصله بخشیدن به درگیریها، اتخاذ کند.
به عنوان مثال: همگان رویداد سال 2019 را به یاد دارند آنجا که ایران هواپیمای کیو 4 گلوبال هوک را با شلیک یک موشک زمین به هوا در 20 ژوئن آن سال توسط نیروی هوا – فضای سپاه پاسداران ایران سرنگون کرد. قیمت این هواپیما پنج سال پیش حدود نیم میلیارد دلار بود یعنی گران قیمت ترین هواپیما در تاریخ تمدن بشری. در آن رویداد، همه ی شرایط نشان دهندۀ بالا رفتن احتمال اقدام نظامی آمریکا بود ولی ترامپ چنین کاری را نکرد.
در آن موقع ترامپ دید که تحریمهای اقتصادی به تنهایی قادر است ایران را از ادامۀ سیاست منطقه ای خود مبنی بر حمایت مادی و مالی از کشورها و گروههای موسوم به محور مقاومت در سوریه، لبنان، فلسطین، یمن و عراق باز بدارد. ولی تجربه ثابت کرد که ایران حتی بعد از آن تحریمها که گفته شده شدیدترین تحریمها در تاریخ می باشد، دست از این حمایتهای خود برنداشت.
تاثیر تحریم ها بر ایران
کارشناسانی در داخل ایران می گویند که این تحریمها به شدت روی ایران اثر کرده بطوریکه اقتصادش را ناتوان ساخته و دیگر قادر به هزینه های بالا برای عملیات نظامی در خارج خود نمی باشد؛ و الا اگر قادر به چنین کاری بود، برای نجات بشار اسد از سرنگونی در هشتم دسامبر 2024 نیروی هوابرد به دمشق می فرستاد.
با اینهمه، رسانه های آمریکایی این روزها به وفور می گویند که ترامپ معتقد است که این تحریمها دیگر برای متوقف کردن مهمترین اهرم سیاست ایران یعنی برنامۀ هسته ای اش بویژه به دنبال شکست گفتگوهای ایران و اروپا، کافی نیستند.
ترامپ، این را به صراحت در مصاحبۀ مفصلی که مجلۀ آمریکایی تایم با او به عمل آورده بیان داشته است. این مجله، ترامپ را به عنوان شخصیت سال معرفی کرده و عکس او را در حالیکه زانوی راستش را به نشانۀ برتری و دارا بودن قدرت مافوق به بیننده نشان می دهد، روی جلدش چاپ کرده است.
گزینه های ترامپ علیه ایران
علاوه بر این، روزنامۀ آمریکایی وال استریت ژورنال روز جمعه 13 دسامبر 2024 در گزارش مفصلی نوشت که ترامپ گزینه هایی ممکن از جمله انجام حملات هوایی بازدارنده را برای بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته ای بررسی می کند، اقدامی که می تواند به معنی کنار گذاشتن سیاست کلاسیک مبتنی بر مهار تهران از طریق دیپلماسی و تحریمها باشد.
این روزنامه آمریکایی همچنین نوشت که گزینه حمله نظامی به تاسیسات هسته‌ای در حال حاضر توسط برخی از اعضای تیم انتقالی ترامپ مورد بررسی جدی‌تری قرار گرفته است، زیرا آنها تلاش می‌کنند از باخت یا شکست ایران ناشی از سقوط رژیم اسد در سوریه و آینده نیروهای آمریکایی در منطقه و انهدام حزب‌الله و حماس توسط اسرائیل، بهره برداری کنند به‌ویژه که آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران، علیرغم سرنگونی پر سر و صدای بشار اسد، آمریکایی‌ها را به شکست در سوریه تهدید کرد.
آنچه در اینجا قابل توجه است این است که خود ترامپ اخیراً به دوستش بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفته است که نگران است ایران در زمان ریاست جمهوری او وارد یک برنامه هسته‌ای شود و به همین دلیل او می‌خواهد بزرگترین خطر از سوی ایران را با منهدم ساختن نیروگاههای هسته ای اش از بین ببرد پس از آن که ابتدا موفق شود روسیه و چین را با دادن بسته های مشوقی به مسکو و پکن به ترتیب در پرونده اوکراین و تایوان در حالت خنثی و بیطرف نگهدارد.
نتیجه گیری
بطور خلاصه می توان گفت که ترامپ در سال 2025 لزوماً همان ترامپ سال 2017 نخواهد بود، به این معنی که صرفاً اتکا به خط مشی تاریخی برای تحلیل رفتار ترامپ و تعمیم آنچه ممکن است در قبال ایران بر اساس تجربۀ دورۀ اول ریاست جمهوی اش انجام دهد اشتباه است زیرا او در دوره ریاست جمهوری قبلی اش تحریم ها را بر جنگ ترجیح داد و در اینجا به اختصار می توان گفت که تمام زلزله های پر سر و صدا در منطقه به دنبال حملۀ هفت اکتبر هر گونه پیش بینی دور از انتظار را ممکن می سازد.
سایت «مرکز عربی تحلیل سیاستها در مورد ایران» – قاهرة – مصر
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این نوشته، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع نهاد مردمی را منعکس نمی‌کند.