رضا تقی‌زاده
ادامه دو جنگ مخرب و سرنوشت‌ساز در اوکراین و غزه، برگزاری انتخابات در نزدیک به هفتاد کشور و همچنین سرعت گرفتن خارق‌العاده توسعه هوش مصنوعی، جهان را در سال ۲۰۲۴ میلادی در شرف تغییرات عمیق ساختاری قرار می‌دهد - تحولاتی که ارزیابی پاره‌ای از دامنه‌های آن نیازمند یاری گرفتن از هوش مصنوعی است!
درآستانه سال تازه مسیحی حمله موشکی اوکراین علیه یک فروند کشتی نظامی روسیه در آب‌های کریمه و انفجار محموله پهپاد‌ها و مهمات آن و حمله تلافی‌جویانه روسیه با بیش از ۱۵۰ هواپیمای بدون سرنشین و موشک علیه کی‌یف و سایر شهرهای اوکراین حاکی از آن است که جنگ دو کشور در آینده قابل پیشبینی به پایان نمی‌رسد.
نزدیک به دو سال پس از حمله نظامی روسیه به مناطق شرقی اوکراین، جنگ در آن کشور بدون دیده شدن بخت برتری چشمگیر نزد هریک از دو طرف نبرد، عملا به وضعیتی مشابه شش سال آخر جنگ هشت ساله ایران و عراق در دهه هشتاد میلادی درآمده و تا زمانی که پوتین در قدرت باقی است امکان عقب‌نشینی روسیه از مواضع اشغالی اوکراین بسیار اندک است.
در غزه نیز، با وجود افزایش فشارهای جهانی، به‌خصوص از طرف سازمان ملل متحد، لیبرال دمکراسی‌های غرب و همچنین رسانه‌های موازی با آن‌ها، مانند نیویورک تایمز، شبکه‌های تلویزیونی ان‌بی‌سی و بی‌بی‌سی، دولت نتانیاهو و ارتش آن کشور از تعقیب هدف‌های تعریف‌شده برای انهدام ظرفیت نظامی حماس و از میان بردن خاصیت سیاسی آن باز نمانده و جنگ را در مناطق فلسطینی‌نشین ادامه می‌دهد.
هر چند نتانیاهو از زمان حمله تروریستی ۷ اکتبر حماس پشتیبانی افکار عمومی را در اسرائیل از دست داده ولی تا پایان جنگ در قدرت باقی خواهد ماند و آنچه در حال حاضر به هیچ وجه روشن نیست خط پایان و شرایط خاتمه یافتن جنگ است.
دولت نتانیاهو از تعریف غزه ویران‌شده و نحوه اداره دو میلیون ساکنان باقی‌مانده در آن، بعد از توقف جنگ، طفره می‌رود و مایل است بعد از تثبیت وضعیت نظامی در محدوده کنونی جنگ، حزب‌الله را در لبنان هدف قرار دهد.
هزینه‌های هجوم نظامی به جنوب لبنان این‌بار از جنگ ۳۳ روزه ( جنگ تموز) که در ژوئیه سال ۲۰۰۶ صورت گرفت بسیار سنگین‌تر خواهد بود، هر چند که رها کردن حزب‌الله در مرزهای شمالی اسرائیل نیز خطر بالقوه‌ای است چندین بار سهمگین‌تر از نتایج حمله ۷ اکتبر حمس علیه امنیت آن کشور.
حکومت اسلامی تهران علیرغم ترسیم خط قرمزهای متعدد، تاکنون از درگیری مستقیم با اسرائیل خودداری کرده ولی اسرائیل این‌بار جدی‌تر از پیش بدنبال یافتن فرصت مناسب برای وارد کردن ضربه‌ای کاری علیه آن است و گسترش جنگ به درون خاک لبنان و هدف قراردادن ظرفیت‌های نظامی حزب‌الله را می‌تواند مقدمه‌ای برای رویارویی نظامی بزرگ‌تر با تهران ببیند.
هدف دولت کنونی آمریکا و شریک راهبردی اسرائیل محدود کردن دامنه جنگ در غزه است حال آنکه دولت نتانیاهو در اندیشه باز کردن میدان و کشیدن آمریکا به جنگی بزرگ‌تر با هدف تامین امنیت ماندگار برای اسرائیل است.
با وجود داشتن اختلاف نظرهایی در گذشته، دولت نتانیاهو همکاری با دولت ترامپ را آسان‌تر از کار با دولت دمکرات بایدن می‌بیند و انتخابات ماه نوامبر در آمریکا را شاید بتوان تاثیرگذارترین انتخابات سراسری در جهان به‌شمار آورد، به‌خصوص در رابطه با مسائل خاورمیانه.
گمانه‌زنی‌های افکار عمومی در آمریکا حاکی است که در صورت برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در آن کشور، امروز، ترامپ به کاخ سفید باز می‌گردد هرچند که ۱۱ ماه برای تاریخ، زمانی اندک ولی در سیاست دورانی است بسیار طولانی!
بایدن ۸۱ ساله که بزرگ‌ترین نقطه ضعفش، در نگاه رای‌دهندگان آمریکایی، کهولت و ناتوانی‌های جسمی و نارسائی‌های رفتاری‌اش است، با وجود بهبود نمودارهای اقتصادی در کشور، از کمترین میزان رضایت شغلی مردم، در مقایسه با هر یک از روسای جمهوری دمکرات چهار دهه گذشته آمریکا برخوردار است و میزان تورم و گرانی سوخت و پرداخت هزینه‌های سنگین حمایت از اوکراین نیز از جمله دلایلی است که آراء او را حتی نزد سیاه‌پوستان و لاتین‌تبارهای آمریکایی کاهش داده است.
ترامپ در صورت عبور از موانع حقوقی که برای باز داشتن او از رسیدن به کاخ سفید تراشیده شده، با استفاده از تجارب و رابطه‌هایی که طی دولت اول خود به‌دست آورده می‌تواند در خاتمه دادن به هر دو جنگ غزه و اوکراین موفق تر از دولت بایدن عمل کند.
ترامپ پیشتر با طرح صلح ابراهیم و معماری دیپلماتیک دامادش، جارد کوشنر، به شناسایی بیشتر اعراب از اسرائیل کمک کرد و تعقیب این طرح در دولت دوم او می‌تواند به افزایش ضریب امنیت ملی اسرائیل یاری دهد.
انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه قرار است در روزهای ۱۵ تا ۱۷ ماه مارس سال ۲۰۲۴ در آن کشور برگزار شود و پوتین با وجود افزایش نارضایتی‌های عمومی پیشبینی می‌شود که برنده قاطع انتخابات باشد.
روابط دوستانه ترامپ با پوتین و دیپلماسی تاجرمابانه او می‌تواند با ارائه فرصت حفظ ظاهر و عرضه امتیازهای ارضی در کریمه و شرق اوکراین رئیس‌جمهوری مادام‌العمرنمای روسیه را به خاتمه دادن جنگ قانع کند.
انتخابات ریاست‌جمهوری در اوکراین هم که به تعویق افتاده، می‌تواند در سال ۲۰۲۴ برگزار شود و زلنسکی می‌داند که حتی در صورت انتخاب دوباره، بدون پشتیبانی آمریکا قادر به ادامه جنگ با روسیه نیست و از این بابت نیز ترامپ با توسل به تهدید قطع کمک‌های نظامی و مالی به اوکراین، اهرم‌های فشار بیشتری در مقایسه با دولت کنونی آمریکا برای خاتمه دادن جنگ در اختیار خواهد داشت.
انتخابات سراسری در پرجمعیت‌ترین کشور جهان، هند، قرار است طی ماه‌های آوریل و مه سال ۲۰۲۴ برگزار شود و حزب موتلفه ناراندار مودی، نخست‌وزیر مایل به راست میانه آن کشور، با وجود ائتلاف ۲۸ گروه مخالف که حزب سابقه‌دار کنگره را نیز در جمع خود دارند، پیشبینی می‌شود که در مجلس ملی آن کشور با کسب اکثریت آرا در قدرت باقی بماند.
پارلمان هند دارای ۵۴۳ کرسی است و داشتن ۲۲۶ کرسی می‌تواند اکثریت لازم برای تشکیل دولت را فراهم آورد و دولت مودی هم اکنون دارای ۲۹۰ کرسی است و این اکثریت در صورت تکرار پیروزی در سه استان موسوم به «کمربند هندو» که انتخابات آن‌ها در سوم ماه دسامبر برگزار شد، می‌تواند افزایش یابد.
آفریقای جنوبی از دیگر کشورهای تاثیرگذاری است که سال آینده انتخابات برای تعیین نمایندگان ۴۰۰ کرسی مجلس ملی آن برگزار می‌شود و تثبیت دمکراسی با برگزاری هفتمین انتخابات سراسری بعد از پایان حکومت سفیدپوستان در این کشور کمک قابلی برای تثبیت امنیت و توسعه دمکراسی در قاره آفریقا محسوب می‌شود.
دو کشور پرجمعیت بنگلادش و اندونزی هم در ماه‌های ژانویه و فوریه سال ۲۰۲۴ شاهد برگزاری انتخابات سراسری خواهند بود.
در بنگلادش خانم شیخ حسینه، هفتادوپنج ساله و دختر ارشد مجیب الرحمن، بنیان‌گذار بنگلادش، با داشتن ۷۴ در صد آراء در مجلس، کنترل کامل قدرت را در دست دارد و درخواست حزب ملی اقلیت برای برگزاری انتخابات از طرف یک دولت موقت و بی‌طرف را رد کرده است.
انتخابات در کشور پرجمعیت اندونزی روز ۱۴ ماه فوریه برگزار می‌شود و این دموکراسی جوان، ۳۲ سال بعد از سوهارتو، رئیس‌جمهوری اقتدارگرای آن کشور، فرصت خواهد یافت که دولت را از زیر نفوذ نظامیان، سیاستمداران کهنه‌کار و صاحبان سنتی ثروت و قدرت خارج کند.
انتخابات ریاست‌جمهوری در تایوان که مورد ادعای چین است و یکی از اصلی‌ترین عوامل رویارویی‌های چین و آمریکا به‌شمار می‌رود، روز ۱۳ ماه ژانویه برگزار خواهد شد و سای اینگ - وی (Tsai Ing-wen) رئیس‌جمهوری کنونی که از سال ۲۰۱۶ دو دوره ریاست خود را طی کرده، قادر به شرکت در انتخابات نیست هر چند که حزب طرفدار او می‌تواند به حفظ اکثریت در پارلمان کاملا امیدوار بماند.
چین با علاقمندی و از نزدیک، انتخابات تایوان را تعقیب می‌کند و در صورت امکان، از هیچ فرصتی برای نفوذ در نتایج آن نخواهد گذشت.
در آمریکای لاتین و قاره آفریقا انتخابات دیگری در سال ۲۰۲۴ برگزار خواهد شد، ولی از نگاه و نظر ایرانیان انتخابات دوازدهمین دوره مجلس اسلامی است که می‌تواند محل بحث و نظر بیشتری قرار بگیرد، به‌خصوص علی خامنه‌ای ۸۴ ساله در وضعیتی است که غیبت او در هر لحظه قابل پیشبینی است و نتیجه این غیبت، با وجود پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، نمی‌تواند از شکل گرفتن خلاء در راس هرم قدرت حکومت پیشگیری کند.
انتخابات برای تعیین نمایندگان ۲۹۰ کرسی مجلس اسلامی قرار است روز ۱۱ ماه اسفند سال جاری شمسی برابر با اول ماه مارس ۲۰۲۴ میلادی برگزار شود و پیشبینی می‌شود که اصولگرایان اکثریت کنونی خود را در مجلس حفظ کرده و تعداد کرسی‌هایش را افزایش داده و برای خالی نبودن عریضه چند کرسی نیز به اصلاح‌طلبان حکومت واگذار کنند.
از نگاه حکومت اهمیت انتخابات مجلس سال ۱۴۰۲ در تعداد کسانی است که بتوانند به حوزه‌های اخذ رای ببرند، اگرچه با مهندسی انتخابات و همچنین ساختن فیلم‌های خبری برای پخش در رسانه‌ها، امداد‌های غیبی و بهره گرفتن از هوش مصنوعی می‌توانند مشکل استقبال نکردن مردم از انتخابات فرمایشی را مانند گذشته از سر باز کنند.
برگرفته از ایندیپندنت فارسی
