ابوالفضل محققی
هر اتفاقی که در پاریس می افتد بی اختیار به این زیبای خفته فکر می کنم .پاریس شهری که دوست دارد بعد نوشانوش شبنگاهی صبح با بوسه ای از خواب بر خیزد . با ظنازی خمیازه ای بکشد . با قهوه و "کوراسانی" و روزنامه ای در کافه زیر خانه اش روز را آغازکند.
از این همه زیبائی، این شهر و سرزمین شگفت زده ام.از دامنه های" آلپ" که کم کم از ارتفاعشان کاسته می شود وتا به تاکستان های انگور میرسند .دامنه های وسیع ,کشت زارها , تاکستان های وخانه های روستائی درست به همان گونه که سال هاست در ذهنم نقش بسته اند. هر اتفاقی در پاریس مرا بیاد این شهر می اندازد.من را با نقاشان امپرسیونیست فرانسه با آن رنگ های زیبا ودرخشان آن لحظات ثبت شده بر بوم نقاشی پیوند می دهد.
تمامی آن ها در مقابلم صف میکشند .عاشقانه به بوته های گل های سرخ خیره می شوم تا عظمت ضربه های وان گوک را در ترسیم آن ها در یابم.به گل های آفتاب گردان ,به روستائیان ,به میدان سنگی نخستین دهکده که سال ها قبل زمانی که سر شار از نیروی جوانی وعشق انقلابی بودم عصر هنگام به آن رسیدم. میدانی کوچک وقدیمی با درختان زیرفون ولامپ های زرد رنگ که بر شاخه آویخته شده بودند .میزها وصندلی های چوبی مملو از زن ومرد ونوای والسی آرام . فضا انباشته از نوعی لذت وسکر .
این باور نکردنی است این تابلوی رنوار است که در مقابل دیدگانم گشوده شده .این خود اوست بار منی با آن پیراهن گلدار وگیلاس های شراب .آری من در فرانسه ام !کودک که بودم با سه تفنگدار الکساندر دوما در کوچه ها وپس کوچه های پاریس می چرخیدم از حیاط خلوت های کاخ ها عبور می کردم از درهای مخفی می گذشتم شمشیر می زدم ."همه برای یکی یکی برای همه."
همراه ژان ولژان ،دهکده به دهکده گشتم . شب هنگام در کلیسا میخوابیدم .غمگین و ترس خورده از برداشتن شمع دانها ! با سیمای آن کشیش بخشنده که سال ها در ذهنم بود آرامش می یافتم. در سنگرهای خیا بانی همراه کمونار ها می جنگیدم .از کا نال های زیر زمینی پاریس عبور می کردم .آه چه لذتی داشت آن سال های نوجوانی بی آن که نتردام را دیده باشم همراه گوژپشت نتردام از پله ها بالامی رفتم. با طناب ناقوس ها تاب میخوردم و بر مرگش اشگ می ریختم وبر کشیش ها و عسس ها نفرین میکردم .
چه روزها که سیمای مردی را که می خندید وسوار بر گاری به سوی مرگ می رفت غذابم می داد. نخستین تب تاب نوجوانی رابا گرازیلا در کوچه باغ ها گشتم سوز وگداز عشق را با لامارتین تجربه کردم .چه شاعرانگی زیبائی درآن نوشته خوابیده بود.
عظمت هنر فرانسه مبهوتم می کرد. شورش گری بسیاری از ما با ادبیات فرانسه شکل گرفت .کامو , سارتر , رومن رولان , روسو، بالزاک، مو نتسکیو ,ولتر که می گفت :"من هیچ شوالیه ای را قبول ندارم مگر این که با همان خود وکلاه خود از شکم مادر ش بیرون بیاید!"
چقدر خندیدم ولذت بردم.
نخستین دیدار من از پاریس که به دوران جوانی من بر می گردد. با چنین رویاهائی در هم آمیخته بود .تمامی دوهفته ای که آن جا بودم به کوچه ها، کافه ها , پاتوق های روشنفکری سر کشیدم .از عظمت نتردام با آن معماری متفاوت!سنگ های تیز کمتر تراش خورده که گوئی نه معبدی برای عبادت! بل باروئی برای مبارزه با آسمان ساخته شده! به هیجان آمدم. ساختمانی که گوئی هنوز کامل نیست وحضور شیطان ,فرشته ,خدا وانسان سرکش را در آن حس می کنی .
پاریس گوئی درون تمامی زیبائی های خود روحی عاصی وسرکش را نهفته دارد .همه چیز در تلونی دیگر گونه است .ستون های عظیم قد بر افراشته در شهر، طاق نصرت ها،آرامگاه ها , از دیوار کمونار ها تا پانتئون ,همه همه به یادت می آورند که این جا پاریس است.ساخته شده از خون وشراب از ساقه های گل وتیغه گیوتین. از استبداد ومبارزه بی امان برای آزادی.
از یاد بود باستیل تا طاق نصرت اتووال. ازکافه های همیشه مملو از جمعیت در حال گفتگو ونوشانوش . بازارهای میوه و گل با آن سر وصدا و نژاد های مختلف .من در هیچ کجا چنین ترکیب وسیع نژادی را ندیدم .حضور گسترده الجزایری ها که بی اختیار ترا بیاد آن مبارزه خشن , کشتارها وآوارگی می اندازد .افریقائی ها از کارگران ساده، تا امه سزرشاعر و دیپلمات سنگالی.
"آه ای ملت من پس در کدامین؟
هنگام تو در جشن وسروردیگران
بازیچه اندوه ناکی نخواهی بود ؟
ودر کشت زار دیگران مترسکی متروک" "امه سزر"
در این سرزمین، در این شهر همه حضور دارند. ازاشراف سرمایه دار شده تا تهید ستان. از آنارشیست ها، تا راست افراطی از کمونیست ها تا ناسیونالیست ها .سرزمینی که اکثریت نویسندگان آن با مایه هائی از سوسیالیسم شناخته می شوند . سرزمینی که کمتر نویسنده و هنرمند جهانی در آن نزیسته است .
نخستین شور انقلابی را با مادر گورکی، وژان کریستف تجربه کردم .با جان شیفته آنت ومارک .با افتادن وبرخاستن ژان کریستف رومن رولان .
" . "چه معجزه ایست دوست داشتن انسان
این پاریس است خاسته گاه نخستین انقلاب که آزادی را بشارت می داد. شهر نخستین سنگر های خیابانی , نطق های آتشین .دیواری که کمو نارها در پای آن ایستادند ودر مقابل گلوله سینه گشودند تا از آزادی دفاع کنند
"این جا معبدی است بدون محراب ؛ بدون نیلوفرهای آبی بدون پنجره های آبی کلیسا !معبدی که وقتی مردم از آن سخن می گویند آن را دیوار می نامند. "ژول ژوی"
پاریس این شهر همیشه بیداربا کوچه های سنگفرش وهزاران کافه که به نوعی رهائی فرانسوی را از چهار دیواری خانه در آن ها می بینی .کافه هائی که عمر بعضی از آن ها تن به قرن ها می زند .کافه هائی که روح اصلی فرانسه در آن ها می شود دید. نخستین بیانیه های اعتراضی .هنری واجتماعی وحقوق بشری از همین کافه نشات گرفته اند از کافه پروکوب که قرن ها شاهد فراز وفرود پاریس بوده است !
سارتر از مکتب آزادی انسان در همین کافه ها سخن گفته.شاید که نخستین ایده های تابلوی"گرانیگا" وحشت جنگ! پیکا سو که وحشت حاصل از جنگ وبعد از جنگ بود! در همین کافه ها بسته شده است . پناه گاهی برای رفع خستگی روزانه برای حس زیبای حضور در جمع برای هر قشر وطبقه .هر کسی پاتوق وکافه خود را دارد .هنوز بسیاری از این کافه ها پارتیزان های فرانسوی وقرار های آن ها بیاد دارند .در این کافه ها بهتر از هر جا می توان نبض وروح جامعه راحس کرد.چرا که کامو در آن ها نشسته واز بیگانگی , حاکمیت پول ,وبی عدالتی سخن گفته است.:" از جهانی که اگر عدالت وقانون نباشد و انسان هیچ نوری نبیند با همه بیگانه خواهد شد!از زمانی که قدرتمندان مالی وخود کامگان بی عدالتی را مجاز می کنند.زمانی که قلب آدم ها سخت می شود وآسوده از میان ناله ها عبور می کند . چرا که سودجویان عرصه را بر همه تنگ کرده اند !.. هوا انباشته از وحشت می شود.""کامو"
او می داند که در چنین فضائی مذهب قد علم می کند.متولیان خدا ! زاده شدگان در فقر، بزرگ شدگان در نا برابری , تحقیر,ونا امیدی را گرد می آورند و در خدمت خود می گیرند وعصیانی الهی را به آن ها تکلیف می کنند.عصیان وکشتن که پاداش آن بهشت خدا خواهد بود.
زمانی که حس اعتماد انسان ها از بین میرودعشق وامیدی برای آینده باقی نمی ماند !آن عصیان کرده ها از هیچ جنایتی سر باز نمی زنند!
طاعون بر جهان نازل می شود.
داعش دیروز، طالبان ،نیرو های نیابتی ،آتش به اختیاران جمهوری اسلامی .حزب الله و حماس امروز بخشی از این طاغون جهانی است . قدرتمندان وسیاست پیشگانی که دست مذهب را آزاد نهاده اند وکمک می کنند تا غول های بیشتری را از شیشه آزاد کند . غول های رها شده ای که دیر گاهیست در خدمت اربابان قدرت، آرامش جهان را بر هم می زنند . چرا که انگشتر چنگیزی هنوز بر انگشت قدرتمندان است انگشتری که بر نگین آن نوشته شده .قدرت حق است!
حقی که از درون خود القاعده ،داعش وحماس بیرون می دهد . حقی است که گردن می زند .انسان ها را به گلوله می بندد وزمین را به توبره می کشد.
در این کشت کشتار غول ها را سره وناسره ای در کار نیست، دولت های مستبد، ارتجاعی بر ساحل امن وملت ها غرق در اشگ وخون.
. سرنوشت تلخ کافه های پاریسی را فردی که دیروز بدست یک متعصب مذهبی ایرانی تبار در پای برج ایفل کشته شد رقم می زند .امری که جدا ازاین جنگ موذیانه قدرت ها نیست .جدا از پیکر به خاک وخون کشیده شده کودکان،اسرائیلی ،فلسطینی ،افغانی ،کودکان ونوجوانان ایرانی گرفتار در چنگ قدرت شیطانی حکومتی بی شرم و تاراجگرکه از کشتن آشکار کودکان سر باز نمی زند.از گسترش گور های دسته جمعی .گسترش سلاح های ویران گر.
من برای هر تک تک این انسان ها می گریم .برای میلیون ها آواره , برای جنازه کودکانی که آب بر ساحلشان می آورد !جنازه کودکانی که در جنگی کور در آغوش مادران خود کشته می شوند .چه مادری اسرائیلی باشد !چه فلسطینی!به ما یاد آوری می کند که طاعونی در جهان می چرخد . جهان آبستن حوادثی تلخ است !جادوگران ثروت وقدرت حاکم بر جهان! سخت در حال بر هم زدن دیگ های نفرت , جنگ وکشتارند ! این در نفس قدرت خوابیده است. چه قدرت بی چون خداوندی باشد ،چه قدرت بی چون صاحبان پنهان جهان .
تقابل نگاه خشن , بی خنده وکینه ورز متعصب مذهبی که بار یک سرکوب وتحقیر تاریخی را بر دوش می کشد.که امروزدر کشاکش قدرت های جهان فرصتی به دست آورده تا به هر چیز وهر کس که در عقل او نمی گنجد هجوم بیاورد .گردشگران پاریسی ،کافه نشینان خیابان شانزلیزه نماد ی از همان جماعتی هستند که در تفکر بسته این جریان مذهبی ، حتی نگاه ایدولوژیک برخی از روشنفکران " چپ " نمی گنجند . آن ها همیشه با نفرت به نماد های جامعه ای باز و انسان هائی که از هر جهت با آن ها بیگانه اند، می نگرند . آن ها ازآزادی تفکر، آزادی کامل فرد در انتخاب نوع زندگی و حتی مالکیت بر جسم خود نفرت دارند .از حضور زن از نوشانوش وفضائی که در این کافه هاست . از کافه هائی که هنوز روح وشعر الوار در آن ها جریان دارد ."ترا به خاطر دوست داشتن دوست دارم"
هر گوشی را توان شنیدن این پیام نیست.
با اندوه درخیال خود در پاریسی می چرخم، که همیشه آن راسر شار از شوروزیبائی می خواهم .فضائی اکنده از شعر، موسیقی ،هنر وچراغ های رنگارنک با تاریخی از فراز وفرود که در تمامی مسیر خود بزرگان اندیشه وهنر را به همراه داشته است. شهری که زادگاه بسیاری از مکتب ها وسبک هاست .می چرخم در مقابل تابلوی زیباوبزرگ فردریک بارون وکیتومی ایستم
چیدمانی زیبا بر زمینه ای آبی که به دویست پنجاه زبان نوشته است."دوستت می دارم".
صدای ایو مونتان را می شنوم که می خواند این جا اتفاقی افتاده است!اما همه چیز رویراه می شود!..وقتی شهر غمگین است باران از آسمان پاریس می بارد ، وقتی شهر مملو از حسادت عاشقان است ،آسمان با درخشش رعدش می غرد ،اما ظلم آسمان پاریس چندان طول نمی کشد . او برای نشان دادن بخشش خویش رنگین کمان خود را هدیه می دهد. برای آنان که بیگناه گشته شده اند . بعد هر بارشی او رنگین کمان خود را می گشاید تاروح سر شار از زندگی پاریسی در زیر آن آرام گیرد! تا باز عشاق یک دیگر را در آغوش گیرند."
"وقتی دو نفر عاشقانه یک دیگر را در آغوش می کشند. جهان متولد می شود." "اکتاویو پاز"
رنگین کمانی از عشق جهان را در خود می گیرد ! چنین جهانی را آرزو مندم .جهانی که کودکان بی هراس جنگ بی هراس آوارگی سر بر بالین بگذارند .بی آن که بمب های ویران گر ،موشک های ساخته شده با نفرت خانه بر سرشان آوار کند . بی آن که مردی با بانگ "الله اکبر"انباشته از کینه ونفرت دشنه بر قلب انسانی در پای برج ایفل "این نماد زیبای تلفیق علم وهنر" بنشاند.
آیا خیال حوصله بحر می پزد ؟ نمی دانم
