پالاب گش
دانشمندان نقشه به روز شدهای از تمام «دی ان اِی» انسان تهیه کردهاند که میتواند تحقیقات پزشکی را دگرگون کند.
اولین نقشه ژنتیکی (ژنوم) انسان، که ۲۰ سال پیش منتشر شد، عمدتا از یک فرد به دست آمده بود بنابراین به خوبی نمایانگر تنوع میان انسانها نیست.
اما آخرین نسخه از نقشه ژنتیکی انسان به نام «پانژنوم» از اطلاعات ژنتیکی ۴۷ نفر از آفریقا، آسیا، آمریکا و اروپا تهیه شده است.
امید میرود که این نقشه به تولید داروها و درمانهای جدیدی منجر شود که برای طیف خیلی وسیعتری از مردم کارساز باشد.
دکتر اریک گرین، مدیر موسسه ملی تحقیقات ژنوم انسانی در شهر بِتِزدا در ایالت مریلند آمریکا، میگوید که این مطالعه به طور بالقوه میتواند تحقیقات پزشکی را دگرگون کند.
او گفت: «این یک دستاورد علمی فوقالعاده است. پانژنومی که تنوع جمعیت انسانی را بهتر منعکس کند، به دانشمندان امکان میدهد تا درک بهتری از این موضوع داشته باشند که تنوع ژنتیکی چه تاثیری بر سلامت و بیماری میگذارد و ما را به سوی آیندهای سوق میدهد که در آن این علم برای همه مفید باشد.»
پانژنوم متشکل از ۴۷ نقشه مجزا از افرادی با پیشینه اجداد متفاوت است. امکان ترکیب و مقایسه این نقشهها با ابزارهای نرم افزاری جدید وجود دارد به طوری که به یافتن تفاوتهای ژنتیکی مهم کمک کند.
هدف توسعه درمانهای موثرتر برای تعداد بیشتری از افراد است، اما دانشمندان میدانند که این تحقیقات به طور بالقوه میتواند مورد استفاده نادرست قرار گیرد.
پروفسور مُزلیفه حنیفه، از موسسه سَنگِر در نیوکاسل که بخشی از تیم تحقیقاتی نبود، گفت که این علم نباید به اشتباه تفسیر شود.
«اطلاعات ژنتیکی در مورد تنوع باید مسئولانه استفاده شود، نه اینکه از آن برای ارائه شواهدی مبنی بر تفاوتهای نژادی - که یک ساختار اجتماعی است - به کار گرفته شود. ما باید بدانیم که این نقشه چه چیزی را نشان میدهد و مهمتر از آن، چه چیزی را نشان نمیدهد. باید مطمئن شویم که استفاده از این اطلاعات به صورت خیلی سطحی برای اثبات ویژگیهای کاذب نژادی اتفاق نخواهد افتد."
نقشه ژنتیکی انسان تا حد زیادی در سال ۲۰۰۳ تکمیل شد. این نقشهای از مصالح مهم شیمیایی است که دی ان اِی انسان را تشکیل میدهند. محققان از این نقشه برای شناسایی ژنهای دخیل در بیماریها استفاده میکنند تا به معالجات بهتری دست پیدا کنند. این به بهبود روشهای درمان سرطان و توسعه آزمایشهایی برای پیشبینی شروع بیماریهای ارثی مانند بیماری هانتینگتون منجر شده است.
ایراد عمده این است که ۷۰ درصد آن نقشه فقط از یک نفر به دست آمده است: یک مرد آمریکایی با اجداد اروپایی و آفریقایی.
دکتر کارن میگا از دانشگاه کالیفرنیا در سانتا کروز میگوید در نتیجه تفاوتهای مهم ژنتیکی که در بیماریهای افراد با پیشینههای متفاوت نقش جدی دارند از نظر پنهان میماند.
«در اختیار داشتن نقشه ژنتیکی به دست آمده از فقط یک انسان، کاملا نمی تواند کل بشریت را منعکس کند. نقشه تازه اما میتواند بنیاد تازهای برای جامعه علمی باشد.»
به گفته دکتر ایوان برنی، معاون مدیر آزمایشگاه زیست شناسی مولکولی اروپا در نزدیکی کمبریج، اگرچه نقشه ژنومی که هم اکنون مورد استفاده محققان است، حاوی مقدار زیادی دی ان ای آفریقایی است، مساله تناقض آمیز این است که جمعیت آفریقا یکی از محرومترینهاست.
«مهمترین مکان در جهان برای به دست آوردن ژنوم، جنوب صحرای آفریقا است. گونه ما از اینجا نشات میگیرد و این منطقهای است که بیشترین تنوع ژنتیکی را دارد. بنابراین، یک ژنوم آفریقایی آمریکایی برای نشان دادن این تنوع کافی نیست.»