وقتی اسم "آلودگی هسته ای " را می شنویم ذهن ما نا خودآگاه به سمت " حادثه چرنوبیل " می رود ، حادثه فاجعه باری که در تاریخ 26 آوریل 1986 در نیروگاه چرنوبیل در اکراین رخ داد و خسارت های جانی و مالی و زیست محیطی طولانی مدتی برای روسیه ، اکراین ، بلاروس و بخش های از اروپا برجای گذاشت. اما این فقط اولین و آخرین مورد از اثرات فاجعه بار " آلودگی هسته ای " نبوده و نیست .
انرژی هسته ای
قبل از اینکه ما آلودگی هسته ای را بشناسیم لازم است که به طور مختصر راجع به ساختار انرژی هسته ای اطلاعاتی داشته باشیم. سوختی که برای انرژی هسته ای استفاده می شود "اورانیم" است . اورانیم فلزی سخت و پرتوزاست که در سراسر پوسته زمین موجود است . این فلز برای تبدیل شدن به سوخت باید فرآوری یا به عبارتی غنی شد .
پس از غنی شدن هم می توان آن را در " بمب اتمی " استفاده و هم می توان در " نیروگاه هسته ای " مورد استفاده قرار داد. در نیروگاه هسته ای با استفاده از تولید گرما که در اثر احتراق هسته ای صورت می گیرد آب را به بخار تبدیل کرده و توربین هایی را به چرخش در می آورند که سبب تولید برق می شود .
در واقع هر نیروگاه هسته ای به مانند بمب اتمی است که به وسیله میله های محار کننده و موادی همچون آب و گاز خنک سازی می شود که اگر روزی این وسایل مهار کننده وظیفه خود را به خوبی انجام ندهند حادثه ای مانند حادثه چرنوبیل رخ خواهد داد.
در زیر می توانید کشورهای اصلی توليد کننده اورانيوم را ببینید :
استراليا
چين
کانادا
قزاقستان
ناميبيا
نيجر
روسيه
ازبکستان
آلودگی هسته ای
به طور کلی آلودگی هسته ای به دو بخش عمده تقسیم می شود :
آلودگی سطح پایین : این نوع آلودگی در مصارف پزشکی همچون اشعه ایکس ، پرتو درمانی ، رادیولوژی وجود دارد
آلودگی سطح بالا : که در اثر حضور در مراکز راکتور هسته ای یا در برخورد با موادی همچون اورانیم یا پلاتونیوم به وجود می آید و به علت عمر بالای این آلودگی صدمات جبران ناپذیری بر جای می گذارد.
تاثیرات مواد رادیواکتیو بر بدن
اثرات رادیو اکتیوی باعث صدمه به سلول‌ها و تغییر آنها می‌شود. پرتو ی رادیو اکتیو روی تقسیم سلول نیز تأثیر می‌گذارد. تسریع یا کند‌سازی تقسیم سلول بر بافت‌های ابتدایی و جنینی اثر می‌گذارد. صدمه به پوسته سلول، میتوکندری و هسته سلول باعث عملکرد غیرطبیعی سلول می‌شود که موجب رشد بیش از حد و مرگ سلول می‌شود.
در معرض اشعه‌های شدید رادیو اکتیو بودن به‌سرعت، بافت و سلول را تقسیم و تجزیه می‌کند.
برخی از این تأثیر‌ها روی بافت عبارتند از:
دیواره معده و روده جذب از دستگاه گوارش و ورود به مغز استخوان و در نهایت کم خونی(آنمی)
رشد جنینی اثرات پیری زود رس را موجب می‌شود.
اثرات تششع رادیو اکتیو :
این عوارض عبارتند از:
کلوئید (Cheloide)، آب مروارید (Cataract)، لوسمی (Lusemie)، سرطان، اختلال در رشد جنین، نابودی سلول نسل و... .
که این عوارض به 3 دوره تقسیم می‌شوند:
دوره اول از هنگامی که انفجار صورت می‌گیرد تا آخر هفته دوم. در این دوره نیروهای حاصل از انفجار به اشکال متفاوت در یک زمان روی بدن انسان تأثیر می‌گذارند (ضربه، سوختگی، تشعشع) که 90 درصد کشته‌ها در این مرحله صورت می‌گیرد.
دوره دوم از ابتدای هفته سوم تا آخر هفته هشتم. در این دوره بیماری تشعشعی با تمام علائم مخصوص خود ظاهر می‌شود و بیماری‌های مرسوم حاصل از تشعشع هسته‌ای از ماه سوم، چهارم و پنجم شروع می‌شود.
دوره سوم تشعشع رادیو اکتیو روی جنین تأثیر می‌گذارد، سلول‌های تناسلی را نابود می‌کند و سبب تغییرات در نسل‌های آینده و تولد نوزادان ناقص‌الخلقه می‌شود.
زباله های رادیواکتیو براساس مقدار و نوع ماده رادیواکتیو به 3
گروه تقسیم می‌شوند:
Low-Level-1
Intermediate-Level-2
High-Level-3
Low-Level
زباله های سطح پایین از نوع بی خطرترین مواد رادیواکتیو هستند که مدت زمان بسیار کوتاهی توانایی تشعشع دارند. لباس کارکنان درگیر با این مواد، ابزار و تجهیزات کاری آنها، فیلترها و ... از این دسته مواد هستند. این نوع از زباله ها نیازی به محافظت های مخصوص ندارند، اما آنگونه هم نیستند که مانند زباله های عادی با آنها برخورد شود. آنها معمولآ سوزانده می شوند و در عمق کم دریا یا خشکی دفن می شوند.
Intermediate-Level
این دسته از زباله ها شامل موادی مانند پسابهای شیمایی، روکش فلزی سوختها و بسیاری از مواد زائد نیروگاههای اتمی هستند. این نوع مواد دارای عمر کوتاه تشعشع هستند اما لازم است که توسط پوشش های مخصوص محافظت یا Shield شوند، چرا که در عمر محدود خود تشعشع قابل توجه دارند، لذا این مواد را معمولآ در میان بلوک های بتون قرار می دهند و در مکانهای مخصوص انبار می کنند
High-Level
از نمونه این نوع از زباله ها می توان دقیقآ به تفاله های سوخت هسته ای رآکتورها اشاره کرد، که شرایط نگهداری بسیار سخت تر و پر هزینه تری دارند. آنها باید با پوشش های مخصوص، محافظت یا Shield شوند و سپس در دماهای زیر صفر در انبارهایی در عمق حد اقل 1.5 کیلومتری زمین نگهداری شوند
کشورهایی که صدمه دیده اند
کشورهای قابل توجه ای چه در جریان انفجار نیروگاهها و چه در جریان استفاده از بمب اتمی آسیب های جدی دیده اند که از آن می توان به نمونه های بارز زیر اشاره کرد :
هیروشیما ژاپن : تا پایان سال 1945 بیش از 140 هزار نفر و از سال های 1946 تا 1951 بیش از 60 هزار نفر در اثر آلودگی های هسته ای جان باختند
ناکازاکی ژاپن : در سال 1945 و سال های بعد از آن در اثر آلودگی اتمی ۷۳۸۸۴ کشته و 74909 نفر مجروح شدند
4- آتش‌سوزی ویند اِسکال - بریتانیا سال 1957- سطح 5:بدترین فاجعه هسته‌ای در تاریخ بریتانیا در دهم اکتبر 1957 رخ داد و به سطح 5 طبقه‌بندی شد. دو راکتور هسته‌ای به عنوان بخشی از پروژه بمب اتمی بریتانیا با عجله ساخته شد. نخستین راکتور در اکتبر 1950 و دومین آن اندکی بعدتر در ژوئن 1951 فعال شدند. این حادثه زمانی رخ داد که هسته مرکزی راکتور واحد یک آتش گرفت و مقدار قابل توجهی آلودگی رادیواکتیو مناطق اطراف را فرا گرفت.
چرنوبیل روسیه : در اثر انفجار نیروگاه در سال 1986 و آزاد شدن رادیواکتیو معادل معادل 100 بمب اتم به جمعیتی نزدیک به 5 میلیون نفر آسیب رسید و 5 هزار واحد مسکونی در کشورهای اکراین ، روسیه و روسیه سفید تخلیه شد
فوکوشیما ژاپن : در سال 2011 در اثر زلزله نیروگاه اتمی فوکوشیما منفجر شد و میزان زیادی رادیواکتیو آزاد شد .محققان این حادثه را بعد از چرنوبیل دومین حادثه بزرگ اتمی دنیا می دانند. خسارت های بلند مدت این حادثه هنوز مشخص نیست
نظر مردم راجع به انرژی هسته ای
بر اساس نظر سنجی سایت گلوب اسکن در سال 2011 که از میان بیست و سه هزار و دویست و سی و یک نفر پرسش شونده در بیست و سه کشور جهان انجام شد بیش از 71 درصد از پرسش شوندگان معتقد بودند که باید در بیست سال آینده با تاکید بر منابع تجدید پذیر همچون انرژی های بادی و خورشیدی نیروگاههای اتمی و ذغال سنگی را به طور کامل برچید . این میزان نسبت به نظر سنجی پیشین در سال 2005 رشد چشم گیری داشته است .
انرژی جایگزین
این دسته از انرژی های که به انرژی های تجدید پذیر یا خدادادی گفته می شود ، انرژی های پاکی هستند که کمترین میزان خطرات زیست محیطی را برخوردار بوده و هیچ گاه پایان نمی یابند . مهم ترین انرژی های تجدید پذیر عبارتند از :
1-انرژی خورشیدی ،
2-انرژی بادی
3-انرژی جز و مد
4-انرژی زمین گرمایی
5-انرژی آبی
نتیجه گیری
با توجه به خطرات و آسیب های طولانی مدت آلودگی های هسته ای برای بشریت و همچنین امکان وجود آمدن رقابت های هسته ای در کشورها به بهانه تولید انرژی هسته آی و سپس دستیابی به بمب اتمی و ... لازم هست که که کشورهای جهان برای نجات جان انسان ها از جریان تولید انرژی هسته ای دست بردارند و به منابع خدادای و تجدید پذیر انرژی بیشتر اهمیت دهند . مساله آلودگی هسته ای مساله ای نیست که در طی یک یا چند سال جبران شد و اثرات آن سالها بر محیط زیست ، انسان ها و سایر منابع باقی خواهد ماند و حتی نسل بشریت را تهدید می کند .
